چند وقتی است با روزنامه همدان پیام در خصوصو خبرهای محیط زیست به عنوان خبرنگار آزاد همکاری میکنم.

و اگر شما دوستان محترم سوژه خاصی به ذهنتون میرسه در قسمت نظرات آنرا بنویسید تا بر روی آن کار کنیم.

این عنوان اولین مطلبی بود که در سرویس اجتماعی روزنامه همدان پیام در یکشنبه 28 فروردین 90  به چاپ رسید.

در مضرات مهمانهای ناخوانده عربی؟

هر ساله در فصل بهار و تابستان با افزایش بادها ی موسمی که از غرب کشور وارد میشود به همراه خود گرد و غباری را وارد کشور میکند که البته در مورد منشا این ریزگردها که داخلی یا خارجی هستند اختلاف نظر وجود دارد. از طرفی کارشناسان معتقد اند منشا این گرد و غبار بیابانهای شمالی عراق و سوریه و عربستان است ولی عده ای نیز با آزمایش بر روی ریز گردها معتقداند حجم قابل توجهی از تالاب های خشک شده در ایران مانند تالاب هور العظیم منشا  میگیرند. از آن جمله دکتر حسن آخانی معتقد است که منشا ریز گردها تالابهای خشک شده جنوب و غرب و شمال غربی ایران است. اما نکته مهم در بحث ریزگردها (haze  ) ترکیب ذرات ریز گرد و غبار با آلاینده های شهری است که خطر افزایش آسم و سرطان را در افراد مختلف افزایش میدهد. دکتر کاظم ندافی دانشیار دانشگاه علوم پزشکی تهران معتقد است که خاک سطحی منابع گردو غبار غنی از محتوی شنی (بالاتر از 50 درصد) و محتوی رسی پایین (کمتر از 5 درصد) است و زمانی که دید افقی توسط گردو غبار به کمتر از یک کیلومتر کاهش می یباد؛ طوفان گرد و غبار ایجاد شده که بیماریهای قلبی- عروقی را به میزان 12 درصد و سرطان ریه را به میزان 14 درصذ افزایش میدهد.

تنها در چهارشنبه 24 فروردین میزان آلودگی هوای شهر همدان بر اثر پدیده ریزگرد 5 برابر حد مجاز و زاویه دید افق کمتر از 5/1 کیلومتر بود و این در حالی است که با بارش باران در شب قبل کاهش محسوسی در بروز این پدیده اتفاق افتاده بود زیرا در شهر ایلام اثر پدیده ریزگرد 43 برابر حد مجاز و زاویه دید افق 100 متر گزارش شده بود. طبق نظر دکتر محمد رضا فضل الهی عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران یک چهارم جمعیت کشور یعنی در حدود 18 میلیون نفر در شرایط غبار آلودگی هوا در معرض خطر آسیب های تنفسی هستند.

تاثیرات این گرد و غبار تنها بر سلامتی انسانها نیست بلکه منجر به تغییرات اقلیمی در مقیاس جهانی و محلی می شود، و نیز چرخه بیولوژیکی، زمین شناسی، شیمیایی و محیط زیستی را تغییر میدهد. ذرات آئروسل های معدنی به وسیله کاهش میزان فتولیز (تجزیه شیمیایی بر اثر نیروی تابشی) گونه های فاز گازی به علت اینکه گردوغبار میتواند باعث کاهش برخورد نیروی تابشی که در نهایت باعث تغییر اتمسفر زمین می گردند.

بر اساس ماده 5 آیین نامه آمادگی  و مقابله با آثار زیان بار پدیده گرد و غبار (ریزگرد) در کشور وزارت جهاد کشاورزی موظف است با هماهنگی سازمان هواشناسی کشور و استانداریهای مربوط مطابق زمان بندی هایی که کارگروه تعیین می نماید، نسبت به مالچ پاشی و سایر اقدامات مناسب در مناطق با پتانسیل فرسایش بادی بالا براساس نتایج طرح شناسایی کانونهای بحرانی بیابانزا اقدام نماید. و تبصره ذیل آن وزارت نفت را مکلف مینماید ضمن تامین و تحویل رایگان مالچ مورد نیاز اجر ای این ماده، برنامه ریزی لازم برای تولید و نگهداری این ماده در پالایشگاه منطقه را به عمل آورد.

از طرفی با خشک سالی های پی در پی در منطقه و نیز احداث سدهای و خشک شدن تالاب ها و رودخانه های کشور و نیز آتش سوزی در جنگلهای زاگرسی و قطع درختان که خود سدی برای جلوگیری از حرکت گرد و غبار بوده اند، اثرات این ریزگردها همچنان بر قسمتهای مختلف ایران تاثیر میگذارد، که می توان با آبگیری تالاب ها و رودخانه و مالچ پاشی بیابانها اثرات این پدیده را کاهش داد. البته اقداماتی از طرف سازمان های مسئول در این زمینه انجام شده است. به گفته مدیر پروژه بین المللی مهار بیابان به خبر آنلاین چندین نشست و جلسه و نیز برنامه های منسجم برای مالچ پاشی با کشورهای منطقه چون عربستان، سوریه، عراق و ترکیه داشته ایم و قرار است در سال جاری آموزش و انتقال تکنیکهای مهار بیابان زایی را به آنها انتقال دهیم، که نتیجه اش به دستگاه دیپلماتیک بستگی دارد. باید آنها را در نشستهای مشترک چندجانبه مجبور به رعایت تعهداتشان کند.

اما به نظر نگارنده مهم این است که این اتفاق از سال 1373 تا به حال در حال افزایش است و تاثیرات بسیار بدی بر سلامتی مردم و تخریب محیط زیست داشته است. که به نظر می رسد به عنوان یک بحران منطقه را تحت تاثیر خود قرار داده و تبعات آن در دراز مدت تاثیرات منفی بسیاری را بر سلامت ، محیط زیست و اقتصاد کشور ما خواهد گذاشت. البته با تصویب آیین نامه آمادگی و مقابله با آثار زیان‌بار پدیده گرد و غبار (ریزگرد) در کشور در تاریخ 6/5/1388 از طرف دولت، در صورت اجرایی شدن بندهای آن از طرف سازمانها و وزارت خانه های ذینفع میتواند درآینده از میزان آلودگی هوا بر اثر ریزگردها کاسته شود.

محمد سوزنچی کارشناس و فعال محیط زیست

پی نوشت:

·        مقاله دکتر کاظم ندافی با موضوع آلودگی هوا با تاکید بر ریز گرد ها و اثرات بهداشتی وزیست محیطی آن ها

·        مصاحبه دکتر حسن آخانی با روزنامه همشهری

·        آیین‌نامه آمادگی و مقابله با آثار زیان‌بار پدیده گرد و غبار (ریزگرد) در کشور به شماره : 93106/ت40419ه‍ 

·        گفتگوی محمد علی شاعری قائم مقام رئیس سازمان محیط زیست با خبرگزاری ایرنا