خبرهایی در روزهای گذشته با موضوع مراسمی در خصوص معرفی منطقه دنا به عنوان دهمین ذخیره گاه زیست کره خبرگزاری های محیط زیستی کشور را متحول کرده است. خبرگزاری سبز پرس در روز گذشته با انتخاب عنوان: اعتبارنامه ذخیره گاه زیستکره دنا فردا به رییس سازمان محیط زیست اهدا می شود  و خبرگزاری مهر نیز با انتخاب این عنوان که: لوح دهمین ذخیره گاه زیست کره کشور به دنا اهدا می شود اخبار بزرگترین اتفاق محیط زیستی کشور را که رسانه های بین المللی نیز آن را تحت پوشش قرار داده اند را نقل کرده اند

لذا بر آن شدم تا اطلاعاتی در مورد ذخیره گاه های زیست کره و اهمیت آنها برای شما دوستان عزیز ارائه کنم  تا به ارزش این مناطق و دلایل حفاظت آنها پی ببریم.

ذخیره گاه زیست کره چیست؟

مقدمه 
اعلام ذخیره گاههای زیست کره برای پاسخگویی به چالش مهم دنیای امروز، مبنی بر جلوگیری از تغییرات برگشت ناپذیر و بهره برداری ناپایدار ازمنابع طبیعی ،‌در عین نیاز به انتفاع و بهره برداری از طبیعت( باتوجه به رشد روز افزون جمعیت) شکل گرفته است و به یکی از تقسیم بندیهای مهم حفاظتی جهان بدل شده است.
طرحهای ذخیره گاههای زیستکره با بیش از 30 سال سابقه اجرائی و تجارب گوناگون در سراسر جهان به یک مقوله مهم حفاظت از طبیعت و توسعه پایدار به صورت توامان تبدیل شده اند. درحقیقت ذخیره گاههای زیست کره مناطق حفاظت شده دریک تقسیم بندی مورد توافق بین المللی هستند که علاوه بر حفاظت، دستاوردهایی نظیر ارایه سایتهای مطالعاتی کم نظیر به دانشمندان و تجربه مهارت انسان در پشتیبانی از توسعه پایدار را نمایان می سازند.
در حال حاضر بیش از 400 ذخیره گاه زیست کره در بیش از 100 کشور جهان معرفی و ثبت شده اند.
کشور ایران با تنوع اقلیمی و زیستی کم نظیر خود، از سالها پیش جهت حفاظت از منابع طبیعی ، تنوع زیستی و چشم اندازه های بی بدیل خود تقسیم بندیهای متفاوتی از حفاظت مانند پارکهای ملی،آثار طبیعی ملی، پناهگاههای حیات وحش ،مناطق حفاظت شده و مناطق شکار ممنوع را به مرحله اجرا گذارده است. علاوه بر مناطق تحت مدیریت ذکر شده کشور ایران در سال 1976، 9 منطقه تحت مدیریت خود را به عنوان ذخیره گاه زیستکره معرفی و ثبت نموده است. این مناطق به شرح زیر می باشند:
1. منطقه حفاظت شده ارسباران با وسعت 52000 هکتار
2. منطقه حفاظت شده ارژن با وسعت 65750 هکتار
3. منطقه حفاظت شده گنو با وسعت 49000 هکتار
4. پارک ملی گلستان با وسعت 125895 هکتار
5. پارک ملی کویر با وسعت 700000 هکتار
6. منطقه حفاظت شده حرا با وسعت 85686 هکتار
7. پارک ملی دریاچه ارومیه با وسعت 462600 هکتار
8. پناهگاه حیات وحش میانکاله با وسعت 68800 هکتار
9. پارک ملی و پناهگاه حیات وحش توران با وسعت 1000000 هکتار
10. منطقه حفاظت شده دنا با وسعت 255537 هکتار

تاریخچه
ایده اولیه و مرکزی اعلام مناطقی تحت عنوان ذخیره گاه زیستکره، تعیین مناطقی جهت حفاظت و توسعه پایدار به صورت توامان درسال 1968 و درکنفرانس جهانی UNESCO با عنوان زیستکره مطرح شد. این کنفرانس اولین گردهمایی و تبادل نظرجهانی دولتها درزمینه چگونگی بهره مندی از طبیعت در عین حفاظت از آن بود. این مقوله بعدها تحت عنوان توسعه پایدار در سایر منابع و توافقهای جهانی تبیین و ثبت گریدد.
هدف اولیه طرح ذخیره گاه زیستکره ، براساس مستندات کنفرانس فوق، حفاظت ، تحقیق، ظرفیت سازی و پایبش ذخایر ژنتیکی و منابع طبیعی جهان به عنوان یک برنامه همکاری بین دولتها و جهانی بود. این برنامه بعداً تحت عنوان انسان و زیستکره MAB (Mam And Biosphere) نامیده شد و سازمان ویژه آن توسط یونسکو درسال 1970 تشکیل گردید.MAB پس از تشکیل، برنامه ثبت و معرفی ذخیرهگاههای زیستکره در سر اسرجهان را در دستور کار خود قرارداد.
اولین گام عملی درراستای اجرای برنامه فوق، ارائه الگویی جهت انتخاب مناطق و اکوسیستم ها به نحوی بود که امکان پوشش تنوع زیستی و جغرافیایی سراسر جهان را فراهم سازد. 
درسالUDVARDY, 1975 در یک تقسیم بندی جهانی، به ارائه مناطق یا استانهای زیستــی- جغرافیایی برای سراسر جهان اقدام نمود. این تقسیم بندی مبنای انتخاب طرحهای ذخیره گاههای زیستکره قرار گرفت.
تقسیم بندی ادواری شامل طبقه بندی در سه سطح می باشد.
1. مناطق وسیع زیستی جغرافیایی (The biogeographically regions)
2. استانهای زیستی جغرافیایی (The biogeographically province)
3. بیوم تیپها (The biomtypes or biomcomplexes)

مناطق وسیع زیستی جغرافیایی شامل قاره های اصلی یا زیرمجموعه هایی از قاره های اصلی که دارای خصوصیات مشترک و واحد و به هم پیوسته جغرافیایی هستند، می باشند.
استانهای زیستی جغرافیایی، تقسیماتی هستندکه درآن یک منطقه وسیع جغرافیایی زیستی براساس گونه های متفاوت گیاهی و جانوری خود به قسمتهای مجزا تقسیم می شود. در تقسیم بندی سوم، هـــر استان جغرافیایی زیستی براساس بیوم تیپ خود مجدداً به تقسیمات جزئی تری تقسیم می شود.
براساس تقسیم بندی ادواردی که مورد پذیرش UNESCO و IUCN قرار گرفت از سال 1976 تعدادی مناطق جهان تحت عنوان ذخیره گاه زیستکره اعلام وثبت شدند. بعدها و درسال 1979 تقسیم بندی ادواردی توسط HENKE تکمیل گردید.
درسال1983 اولین کنفرانس جهانی ذخیره گاه زیستکره درمینسک اتحاد جماهیر شوروی توسط UNESCO و UNEP و با همکاری FAO و IUCN تشکیل شد. از دستاوردهای با ارزش این کنگره ارائه طرح بین المللی فعالیت در ذخیره گاههای زیستکره بود (International Action Plan for BRs ).این طرح فعالیت در هشتمین جلسه ICC و در 1984 به دستور اجرائی تبدیل شد.
از دیگر مصبوات مهم این کنگره که در طرح فعالیت ذخیره گاه زیستکره به آن اشاره شده بود، تشیکل شبکه جهانی ذخیره گاههای زیستکره بود که به تصویب کلیه شرکت کنندگان رسید.
شـــبکه جهانی ذخیره گاهـــــهای زیستکره که توسط 6 سازمان منطقه ای MAB هدایت می شود، ‌چتری گسترده جهت هماهنگی، تبادل اطلاعات‌و انتقال تجارب کشورهای مختلف درمناطق مختلف جهان فراهم نموده است. 
اولین سازمان منطقه ای MAB تحت عنوان «EURO-MAB»‌در سال 1987 تشکیل شد. این سازمان منطقه ای شامل 42 کشور اروپایی و کشورهای شمال آمریکاست. سازمانهای منطقه ای شبکه جهانی ذخیره گاههای زیست کره به شرح زیر می باشند.

1. AFRI-MAB شامل کشورهای آفریقایی که درسال 1996 شکل گرفت.
2. ARAB-MAB شامل کشورهای عربی که در سال 1997 تشکیل شد.
3. EABRN شبکه ذخیره گاههای زیستکره شرق آسیا شامل چین، کره جنوبی، ژاپن ، مغولستان و جمهوری فدراتیو روسیه، این شبکه در سال 1994 تشکیل شد.
4. EURO –MAB شامل 42 کشور اروپایی و آمریکای شمالی است و در سال1987 تشکیل شده است.
5. IBERO-MAB شبکه ای با تمرکز بر مناطق ساحلی شمال غربی آفریقا، اقیانوس اطلس، جزایرقناری، مراکش و سنگال
از نکات بسیار جالب توجه کنگره جهانی مینسک همکاری مشترک سایر سازمانهای بین المللی علاقمند به حفاظت از منابع طبیعی مانند FAO, UNEP,IUNCN در برگزاری کنگره مینسک و همسویی فعالیت ذخیره گاههای زیستکره با اهداف این سازمانها بود. علاقمندی مشترک FAO نسبت به ذخیره گاههای زیستکره به جهت حفاظت از منابع ژنتیک به ویژه گونه های وحشی غلات ، گونه های جنگلی و حیوانات اهلی بومی که درمزارع تحت پوشش ذخیره گاههای زیستکره پرورش می یابند، می باشد. UNEP به گسترش شبکه جهانی حفاظت و به ویژه به پایش مقایسه ای بین روشها و الگوهای حفاظتی دراین شبکه علاقمند است. IUCN به ایده مرکزی ذخیره گاههای زیستکره که حفاظت از مناطق در عین توسعه پایدار رامدنظر قرار داده است ، و این مهم در راستای استرتژی جهانی حفاظت قرار دارد، به برنامه های «MAB» علاقمند است. از دیگر مصوبات کنگره جهانی مینسک برگزاری گردهمائیهای ادواری در فواصل 10 ساله جهت انتقال تجارب ،‌ارتقاء ایده مرکزی حفاظت در پرتو توسعه پایدار و تدوین راهنمای عمل برای 10سال بعدی بود.

متن کامل را میتوانیداز لینک زیر دانلود نمایید

متن کامل مقاله ذخیره گاه زیست کره حجم فایل  KB 195 PDF